راهنمای شارژ باتری لپتاپ؛ آیا اتصال دائمی لپتاپ به شارژر، به باتری آسیب می‌زند؟
راهنمای شارژ باتری لپتاپ؛ آیا اتصال دائمی لپتاپ به شارژر، به باتری آسیب می‌زند؟
یکی از سؤالاتی که ذهن بسیاری از کاربران لپتاپ را به خود مشغول می‌کند این است که آیا اتصال دائمی شارژر به لپتاپ به باتری آسیب می‌زند و عمر مفید آن را کاهش می‌دهد یا می‌توان بدون نگرانی لپتاپ را متصل به شارژر رها کرد؟ شاید حتی این سؤال برایتان مطرح باشد که بهترین روش برای شارژ باتری چیست. در این مقاله قصد داریم به این موارد و برخی سؤالات مهم دیگر در مورد باتری لپتاپها پاسخ دهیم.
فرایند شارژ باتری لیتیومی لپتاپ چگونه است؟
قبل از این که به سؤالات ابتدای مقاله بپردازیم ابتدا باید با اصول اولیه‌ای در مورد باتریهای لیتیوم-یون و لیتیوم-پلیمر، یعنی همان باتریهای مورد استفاده در لپتاپهای این روزهای بازار آشنا شویم.
یکی از مهم‌ترین مسائل این است که موضوع شارژ بیش از حد (overcharge) اساساً برای این باتریها معنا ندارد. یعنی زمانی که میزان شارژ به ۱۰۰ درصد می‌رسد، فرایند شارژ باتری به طور خودکار متوقف می‌شود و به عبارتی لپتاپ انرژی مورد نیاز خود را از باتری تأمین می‌کند.
اما دقیقاً همان زمانی که میزان بسیار کمی از شارژ باتری کاسته می‌شود شارژر کار خود را از سر می‌گیرد و شروع به شارژ کردن باتری می‌کند. به لطف همین راهکار، هیچ‌گاه باتری لپتاپ بیش از حد شارژ نمی‌شود.
چرا باتری لپتاپ خراب می‌شود؟
نکته دیگری که باید به یاد داشته باشید این است که تمامی باتریهای لپتاپها به مرور زمان مستهلک می‌شوند و ظرفیت اولیه خود را از دست می‌دهند.
هر چه تعداد دفعات شارژ شدن کامل یک باتری (چرخه شارژ) افزایش پیدا می‌کند، باتری نیز بیشتر رو به استهلاک می‌رود. به عبارت دیگر در طول سال‌ها استفاده از لپتاپ و با شارژ کردن، باتری به مرور حداکثر ظرفیت اولیه خود را از دست می‌دهد و در نتیجه شارژدهی آن کاهش می‌یابد.
برای باتریهای مختلف، میزان سیکل شارژ متفاوت است اما معمولاً در بیشتر باتریها انتظار می‌رود این عدد حدود ۵۰۰ چرخه شارژ صفر تا ۱۰۰ درصد باشد.
اما برخی اتفاقات استهلاک بیشتر و سریع‌تر باتریها را به همراه دارد. یکی از این موارد، نگهداری باتری با حداکثر شارژ است. از طرف دیگر اگر باتری را به طور کامل خالی کنید، آسیب شدیدی به آن وارد کرده‌اید. دمای بالا از دیگر دشمنان باتری است. دمای بالا گاه می‌تواند از دمای محیط ناشی شده باشد و گاه گرمای تولید شده توسط لپتاپ (به خصوص در برخی مدل‌های گیمینگ) یا حتی در اثر شارژ شدن خود باتری.
بهترین درصد شارژ باتری لپتاپ چقدر است؟
شاید برایتان سؤال باشد که بهترین میزان شارژ باتری برای کاهش استهلاک و افزایش عمر باتری چه قدر است ؟ منابع مختلف به عدد‌های متفاوتی اشاره می‌کنند اما بیشتر آنها بر عددی در حدود ۵۰ درصد توافق دارند. متاسفانه تقریباً هیچ لپ‌تاپی امکان محدود کردن حداکثر شارژ به ۵۰ درصد را نمی‌دهد.
البته لپتاپهای برخی از برندها از جمله ایسوس، ام‌اس‌آی و حتی لپتاپهای قدیمی سونی، با استفاده از نرم‌افزارهای جانبی ارائه شده توسط سازنده، امکان محدود کردن شارژدهی باتری تا ۸۰ درصد و گاه کمتر را فراهم می‌کنند.
نکته جالب این که به گفته وبسایت باتری یونیورسیتی، اگر چرخه شارژ کامل یک باتری مبتنی بر لیتیوم را بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ بار در نظر بگیریم، با محدود کردن شارژ به ۷۰ درصد، تعداد چرخه‌ها به ۱۲۰۰ تا ۲۰۰۰ دفعه افزایش می‌یابند. همین مقایسه ساده نشان می‌دهد که محدود کردن شارژ، تا چه حد می‌تواند در افزایش چرخه شارژ موثر باشد. همچنین اگر قرار است برای مدت طولانی از لپتاپ استفاده نکنید، بهتر است باتری را تا حدود ۵۰ درصد شارژ کرده و سپس آن را در محیط خنک و به‌دور از نور مستقیم خورشید نگهداری نمایید.
چطور می‌توان از داغ شدن باتری جلوگیری کرد؟
همان طور که گفتیم گرما یکی از مهم‌ترین دشمنان باتریهای مبتنی بر لیتیوم است. به همین دلیل اگر برای مدت طولانی لپتاپ خود را به شارژر متصل نگه می‌دارید و لپ‌تاپ‌تان امکان جدا کردن باتری را دارد، بهتر است باتری را جدا کنید. البته توجه داشته باشید که در صورتی که برق شهری قطع شود، لپتاپ بدون باتری نیز به سرعت خاموش می‌شود؛ ولی در عوض باتری که خارج از لپتاپ است بیهوده داغ نمی‌شود.
از طرف دیگر اگر لپتاپ یا شرایط استفاده شما به گونه‌ای است که بدنه لپتاپ چندان داغ نمی‌شود، خارج کردن باتری برای جلوگیری از افزایش دما کارایی چندانی ندارد. در مورد بهترین لپتاپهای گیمینگ که معمولاً در شرایط کاری سنگین (و حتی گاه حین انجام وظایف سبک) به شدت داغ می‌شوند، جدا کردن باتری می‌تواند بسیار مفید باشد. با این حال متأسفانه این راهکار کلاً به کار بسیاری از کاربران نمی‌آید؛ چون بیشتر لپتاپهای مدرن امکان جدا کردن باتری را ندارند.
چه چیزی بیشترین آسیب را به باتری لپتاپ می‌زند؟
به طور دقیق نمی توان گفت که کدام یکی از مواردی که اشاره کردیم، به باتری آسیب بیشتری می‌رساند. شارژ کردن باتری تا ۱۰۰ درصد قطعاً عمر مفید آن را با سرعت بالاتری کاهش می‌دهد. از طرف دیگر شارژ و خالی شدن مکرر هم استهلاک باتری را افزایش می‌دهد. به طور خلاصه باید گفت که در نهایت هر چقدر هم که تلاش کنید تا از سرعت عمر مفید باتری بکاهید، سرانجام روزی می‌رسد که ظرفیت باتری آن‌قدر کاهش می‌یابد که ناچار به تعویض باتری یا لپتاپ می‌شوید. در واقع هیچ گریزی از این موضوع نیست و این طبیعت باتریها است که چنین موضوعی را رقم می‌زند.
آیا اتصال دائمی لپتاپ به شارژ مشکلی ایجاد می‌کند؟
بسیاری از تولیدکنندگان لپتاپ در وب‌سایت‌‌های خود به موضوعاتی از قبیل بهترین حالت شارژ لپتاپ، نحوه جلوگیری از استهلاک شدید باتری و نیز اتصال طولانی مدت شارژر به لپتاپ پرداخته‌اند. اپل در گذشته پیشنهاد می‌کرد که مک‌بوک را در حالت اتصال به شارژر (به مدت طولانی) به حال خود رها نکنید، البته در وبسایت اپل دیگر چنین موضوعی به چشم نمی‌خورد. برخی از تولیدکنندگان هم می‌گویند اتصال طولانی مدت شارژر به لپتاپ هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند؛ البته برخی دیگر بدون هیچ دلیل مشخصی با این موضوع مخالف هستند.
اپل همچنین در گذشته به کاربران مک‌بوک توصیه می‌کرد باتری لپتاپ خود را حداقل یک بار در ماه به طور کامل خالی و مجدداً شارژ کنند. البته این پیشنهاد هم دیگر در وبسایت اپل به چشم نمی‌خورد. پس در نهایت باید گفت که بین تولیدکنندگان لپتاپ هنوز بر سر این موضوع اتفاق نظر وجود ندارد. البته برخی از سازندگان راهکارهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را برای جلوگیری از شارژ و دشارژ متعدد در زمان اتصال طولانی مدت شارژر را در نظر می‌گیرند. به همین دلیل توصیه می‌کنیم در این باره به توضیحات سازنده توجه کنید. ولی اگر محتاط هستید، بهتر است یا حداکثر شارژ لپتاپ را محدود کنید، یا حواستان باشد که به موقع لپتاپ را از شارژ بکشید، یا کلاً در زمانی که نیازی به باتری ندارید، در صورت امکان آن را از لپتاپ جدا کرده و تنها از شارژر استفاده نمایید.
چرا باید باتری لپتاپ را کالیبره کنیم؟
گاه با استهلاک باتری و نزدیک شدن آن به پایان عمر، درصد باتری که توسط سیستم عامل نمایش داده می‌شود به هم می‌ریزد. مثلا در حالی که ویندوز نشان می‌دهد که ۲۰ درصد از باتری باقی مانده، ناگهان لپتاپ خاموش می‌شود. در این شرایط در برخی از لپتاپها، یک بار تخلیه شارژ و سپس شارژ کامل باتری (۵ تا ۱۰۰ درصد) موجب می‌شود مدارات موجود در باتری مجدداً میزان کل قدرت باقی مانده باتری را تشخیص دهند و در نهایت بار دیگر درصد باقی‌مانده باتری با دقت بالاتری نمایش داده شود. البته برخی از لپتاپهای مدرن از جمله مک‌بوک‌های اپل نیازی به کالیبره کردن باتری به این روش ندارند.
باید توجه داشته باشید که کالیبره کردن باتری قرار نیست ظرفیت باقی‌مانده باتری یا طول عمر آن را افزایش دهد و تنها به سیستم‌عامل کمک می‌کند با دقت بالاتری درصد باقی مانده را تخمین بزند.
در نهایت باید گفت که باتری لپتاپ شما قرار نیست برای همیشه دوام داشته باشد و به مرور ظرفیت اولیه خود را از دست می‌دهد و در این مورد کاری هم از دست شما بر نمی‌آید. البته حتی با پایین آمدن ظرفیت اولیه باتری هم تا مدت‌ها می‌توانید از لپتاپ استفاده کنید ولی قطعاً شارژدهی لپتاپ کمتر از روزهای اول خواهد بود.
نظرات بازدیدکنندگان