هر آنچه باید در مورد کارت گرافیک بدانید

هر آنچه باید در مورد کارت گرافیک بدانید

کارت گرافیک یکی از قطعات اصلی سیستم کامپیوتری است که به شما اجازه می‌دهد اطلاعات گرافیکی دیجیتال را به ابزارهای جانبی مثل مانیتور، تلویزیون یا پروژکتور منتقل کنید. کارت گرافیک به پردازشگر ویژه‌ای مجهز شده تا به‌شکل مستقل از پردازنده اصلی وظایف خود را انجام دهد و تا حد زیادی فشار را از روی CPU بردارد. این پردازشگر اختصاصی GPU نام دارد که مخفف عبارت Graphic Processor Unit یا واحد پردازشگر گرافیکی است.

چیپ پردازنده کارت گرافیک وظیفه اصلی پردازش تصاویر را بر عهده دارد. البته روی کارت گرافیک قطعات دیگری مثل مدارهای کنترلی و حافظه رم گرافیکی نیز دیده می‌شوند. در نهایت کارت گرافیک از طریق شکاف توسعه PCI روی مادربورد نصب می‌شود.

واحد پردازشگر گرافیکی یا GPU یک چیپ منطقی قابل برنامه‌ریزی محسوب می‌شود که تصاویر، ویدیوها و انیمیشن‌ها را برای صفحه‌نمایش کامپیوتر رندر (Render) می‌کند. در حالت کلی GPU و کارت گرافیک با یکدیگر تفاوت دارند اما استفاده از این دو واژه به‌جای یکدیگر نیز مرسوم است. GPU می‌تواند روی کارت گرافیک، روی مادربورد و حتی داخل پردازنده تعبیه شود که در این حالت به آن پردازشگر گرافیکی مجتمع یا آنبورد (Onboard) نیز می‌گویند. این چیپ تمام عملیاتی که مربوط به پردازش و نمایش محتوای دو بعدی و سه‌بعدی است را انجام می‌دهد.

پردازشگرهای گرافیکی دنیای کامپیوتر را دو شرکت ای‌ام‌دی (AMD) و انویدیا (Nvidia) تولید می‌کنند. این دو شرکت پس از طراحی و ساخت GPU مجوز ساخت کارت‌های گرافیک را به شرکت‌های دیگری نظیر ایسوس، گیگابایت، ام‌اس‌آی و غیره می‌دهند. کارت‌های گرافیک مجهز به یک GPU ممکن است تفاوت‌های جزئی با یکدیگر داشته باشند اما توان پردازش آنها بسیار نزدیک به هم است.

تمام کارت‌های گرافیکی بر اساس طراح اولیه یا طرح مرجع شرکت‌های انویدیا و ای‌ام‌دی ساخته می‌شوند. با این حال ممکن است تفاوت‌هایی از نظر سیستم خنک‌کننده، توان مصرفی، سرعت پردازشگر گرافیکی، سرعت حافظه رم و درگاه‌های خروجی با یکدیگر داشته باشند.

تفاوت بین پردازشگرهای گرافیکی انویدیا

شرکت انویدیا مجموعه متنوعی از پردازشگرهای گرافیکی را با ویژگی‌های مختلف برای استفاده عمومی یا حرفه‌ای عرضه می‌کند. پیش از این مجموعه‌هایی نظیر سری G و سری GT و سری GTX را داشتیم که سری GTX بهترین و حرفه‌ای‌ترین آنها محسوب می‌شد. در حال حاضر نسل جدید پردازشگرهای گرافیکی انویدیا با پیش‌وندهای RTX برای دسکتاپ و MX برای لپ‌تاپ شناخته می‌شوند. البته هنوز تعدادی از مدل‌های خانواده GTX نیز در بازار وجود دارند.

قوی‌ترین پردازشگرهای انویدیا به خانواده RTX 30 تعلق دارند که هم در کامپیوترهای دسکتاپ و هم در لپ‌تاپ‌ها به‌کار می‌روند.

رابط حافظه گرافیکی

رابط حافظه گرافیکی را می‌توان به یک جاده تشبیه کرد که هر چقدر وسیع‌تر باشد، وسایل نقلیه بیشتری می‌توانند در هر لحظه از آن عبور کنند. پهنای رابط حافظه گرافیکی را بر حسب بیت می‌سنجند. هرچه مقدار بیت بیشتر باشد، پهنای باند نیز بیشتر است و ظرفیت انتقال اطلاعات بیشتری دارد. بنابراین یک کارت گرافیک ۲۵۶ بیتی عملکرد به‌مراتب بهتری نسبت به کارت گرافیک ۱۲۸ بیتی خواهد داشت.

فرکانس پردازنده و حافظه گرافیکی

یکی دیگر از عواملی که در کارآیی کارت گرافیک تاثیر زیادی دارد، فرکانس پردازشگر و حافظه گرافیکی است. فرکانس این دو قطعه را با مگاهرتز (MHz) نشان می‌دهند و هرچه این رقم بیشتر باشد، کارایی کارت گرافیک در زمینه گیمینگ یا پردازش گرافیکی بالاتر خواهد بود. البته اکثر سازندگان امکان افزایش جزئی فرکانس GPU و حافظه گرافیکی را نیز در اختیار شما می‌گذارند. به این کار اورکلاکینگ (Overclocking) می‌گویند. بهترین لپ‌تاپ گیمینگ سال ۲۰۲۱ را اینجا ببینید.

روش نام‌گذاری کارت گرافیک

سازندگان کارت گرافیک معمولاً روش استانداردی را برای نام‌گذاری محصولات خود انتخاب می‌کنند. در حالت کلی می‌توان قالب زیر را برای آنها در نظر گرفت:

سازنده + برند + نوع پردازشگر گرافیکی + خانواده پردازشگر گرافیکی + ظرفیت حافظه گرافیکی + نوع حافظه گرافیکی

البته ممکن است بخش‌های مختلف این قالب با یکدیگر جابجا شوند. به‌عنوان مثال می‌توانید به دو مدل زیر توجه کنید:

• Gigabyte GeForce RTX 3060 Eagle OC 12G

• Asus ROG STRIX RX6600XT 8G Gaming

اولین مدل به کارت گرافیک انویدیا جی‌فورس RTX 3060 ساخت شرکت گیگابایت از سری Eagle اشاره دارد که به ۱۲ گیگابایت حافظه گرافیکی مجهز شده است. دومین مدل نیز کارت گرافیک ای‌ام‌دی RX6600XT ساخت شرکت ایسوس را معرفی می‌کند که به سری ROG STRIX تعلق دارد و از ۸ گیگابایت حافظه گرافیکی برخوردار است. 

انتخاب بهترین کارت گرافیک

برای انتخاب بهترین کارت گرافیک، باید به نوع کاربری خود توجه داشته باشید. اگر از کامپیوتر خود به‌شکل عمومی استفاده می‌کنید و نرم‌افزارهای گرافیکی سنگین در استفاده شما نقشی ندارند، حتی GPU های مجتمع یا آنبورد برای شما مناسب خواهند بود. برای اجرای بازی‌های سبک، تدوین ویدیوهای ساده و اجرای نرم‌افزارهای متداول مهندسی می‌توانید ارزان‌ترین مدل‌های گیمینگ موجود در بازار مثل GTX 1650 را انتخاب کنید. در نهایت اگر به اجرای سنگین‌ترین بازی‌های روز با نرخ فریم بالا علاقه دارید، باید سراغ مدل‌های پرچمداری مثل RTX 3080 یا RX6800XT بروید. قیمت کارت گرافیک در بازار بین ۱ تا ۱۰۰ میلیون تومان متغیر است.